Overslaan en naar de inhoud gaan
Home

De website voor syndicale milieu- en klimaatactie.
Op de werkvloer en daarbuiten

De klimaatkameraad leest "De ondernemende staat" van Mariana Mazzucato

De staat zou een beperkte rol in de economie moeten spelen. De staat is voor losers. De winnaars in onze samenleving zijn bedrijven, nieuwe technologieën of krachtdadige burgers die de verantwoordelijkheid durven opnemen. Dat riedeltje ontkracht de Italiaanse econoom Mariana Mazzucato met haar boek "De ondernemende staat: waarom de markt niet zonder overheid kan".

En het moet gezegd worden: ze slaagt er wonderwel goed in een heel ander verhaal te brengen. In onze contreien was haar naam lang iets minder bekend, doch niet onbemind (in 2012 was ze te gast in de Brusselse Beursschouwburg waar zij een zeer boeiende uiteenzetting gaf). Daar kwam algauw verandering in, deels omdat de Nederlandse nieuwswebsite De Correspondent haar onder de aandacht bracht. Waarvoor dank.

Vandaag ligt het boek op het nachtkastje van heel wat politici, beleidsmakers en academici. Zeker sinds de Nederlandse vertaling uit is. Maar wat maakt dit boek dan zo uniek? Wel, Mazzucato ontkracht de mythe van een ingeslapen, bureaucratische overheid versus een dynamische, innovatieve private sector. Aan de hand van een groot aantal casestudy's laat zij zien dat het tegenovergestelde waar is. Pas als de overheid heeft geïnvesteerd, volgt de private sector.

Bedrijven zoals Apple en Facebook bestaan dankzij, en niet ondanks, de overheid. Jawel, diezelfde overheid die vandaag nog iets te vaak wordt beschouwd als loutere rem op de marktwerking (en zich daardoor best koest houdt). Welja, van een gewaagde these gesproken.

De ondernemende, groene staat.

Mazzucato is ook niet zomaar de eerste de beste. Deze alom gewaardeerde hoogleraar economie en innovatie aan de universiteit van Sussex draait al enige tijd mee, is een veelgevraagd spreekster en is momenteel een van de belangrijkste pleitbezorgster voor een ecologische omwenteling in de samenleving.

Nog meer, ze is er steevast van overtuigd dat een gezonde economie, een sterke overheid en rechtvaardige transitie geen tegengestelde begrippen van elkaar hoeven te zijn. Ze is er echter wél van overtuigd dat de overheid hier in een leidinggevende rol hoort op te nemen (dat lees je hier).

Overheden wereldwijd zetten best in op Research and Development, stimuleren proactief méér onderzoek en schuwen het experiment dus liever niet. Regeringen spelen een sleutelrol bij technologische vooruitgang en economische ontwikkelingen. Het potentieel van een bepaalde ontwikkeling wordt vaak (nog) niet begrepen door de markt, stelt ze. Juist daarom zijn overheidsdiensten actoren die (al dan niet onbewust) vernieuwing stimuleren.

Quo vadis, groene revolutie?

En dat laat zich tegenwoordig het best zien in de Green Revolution. Daar heeft ze de laatste jaren druk over gepubliceerd. Er is een revolutie gaande, een groene. Maar de vraag die er volgens haar toe doet is: wie neemt hier nu best de leiding in? Want zowel de private als de publieke sector zitten in financiele moeilijkheden. Toch vestigt ze haar hoop op de overheid. Het is met name nu meer dan ooit nodig te kiezen om beleidsmatig te (de)investeren. Dat lees je alleszins in haar laatste werkstukken en -papers. 

Dus, wat dan? Meer overheid? Meer private investeringen? Of meer risico's van beide kanten? Het zijn die vragen waar ze bij stilstaat in een boeiend werkstuk "What will it take to get us a Green Revolution?" (de paper vind je hier).

In haar boek ging ze deze discussie al deels aan. Nu richt ze al haar pijlen hier op. Zo hield ze al in verschillende media een warm pleidooi voor een sterkere, ondernemende en groene overheid. Het is dus meer dan de moeite haar werk in de gaten te houden en een van de redenen waarom wij "De ondernemende staat" ten stelligste aanraden.

Mariana Mazzucato, ‘De ondernemende staat. Waarom de markt niet zonder overheid kan’, Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2015, 320 blz.

Jurgen Masure

UP